بررسی نظامی‌گری کشورها در دریایی خزر و چالش‌های‌ ژئوپلیتیکی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه فرماندهی و ستاد، تهران، ایران

2 دانشیار جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استادیار جغرافیای سیاسی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران

4 دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، پردیس بین‌المللی کیش

چکیده

دریای خزر پس از خلیج فارس مهم‌ترین حوزه‌های ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی ایران محسوب می‌شود. ایران که پس از فروپاشی شوروی در این دریا با 4 کشور دارای مرز دریایی شد همواره علناً و عملاً سیاست غیرنظامی کردن دریای خزر را دنبال کرده است. علی‌رغم تلاش‌های ایران روند حرکتی کشورها در دریای خزر به سمت نظامی‌شدن و تجهیز بیشتر زیرساخت‌های نظامی در دریای خزر بوده است که این مورد می‌تواند بسترساز چالش ژئوپلیتیکی ایران در این حوزه در آینده باشد. بنابراین، این پژوهش با شیوه توصیفی – تحلیلی و بهره‌گیری از منابع به‌روز خارجی به‌دنبال بررسی روند نظامی‌گری در دریای خزر و چالش‌های ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی ایران بوده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان‌دهنده حرکت کشورهای پیرامون خزر در راستای تقویت بنیان نظامی خود در دریای خزرپس از فروپاشی شوروی است. این نظامی‌شدن به خصوص از جانب ترکمنستان و آذربایجان با توجه به مرزهای دریایی و خشکی آنها برای ایران چالشی ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی محسوب می‌شود. علاوه بر نظامی شدن دریای خزر، همکاری نظامی اسرائیل و ناتو با آذربایجان، قزاقستان و ترکمنستان در زمینه خرید و فروش تسلیحات، اختلافات آذربایجان با ایران بر سر میادین نفتی، تلاش آذربایجان در راستای قومیت‌گرایی؛ استفاده اسرائیل از مرزهای ایران با آذربایجان و ترکمنستان در راستای استراق سمع و روابط جاسوسی، احتمال جنگ بین روسیه با ترکمنستان و آذربایجان به خاطر خط لوله ترانس خزر از دیگر زمینه‌های چالش ژئوپلیتیکی برای ایران در اثر نظامی شدن دریای خزر محسوب می‌شود.

کلیدواژه‌ها

قلمروهای جغرافیایی قرن جدید
دوره 2، شماره 1
شهریور 1401
صفحه 1-22

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار