%0 Journal Article %T دیپلماسی آب در مرزهای رودخانه ای (مطالعه موردی: رودخانه مرزی هیرمند) %J قلمروهای جغرافیایی قرن جدید %I مهراب هداوند میرزایی مدیر مسئول : دکتر مهراب هداوند میرزایی _______________ سردبیر دکتر یوسف زین العابدین دستیار سردبیر دکتر محمد جواد موسی نژاد اعضای هیات تحریریه 1-دکترمحمد باقر بابایی 2-دکتر تقی طاووسی 3-دکتر حسین نظم فر 4-دکتر امیرحمزه سالارزائی 5-دکتر حسین علیپور 6-دکتر محمد مهدی میرزایی 7- دکتر افشین متقی 8-دکتر فرهاد ملکشاهی 9-دکتر حمید خسروی 10-دکتر سید رضا خلخالی 11-دکتر علی قربان گراوند _______________ اعضای هیئت تحریریه بین المللی _______________ ویراستار ادبی دکتر محمد حسن کامیاب ویراستار فنی مرتضی ترابی _______________ مدیر اجرایی مرتضی ترابی %Z 2783-4891 %A کامیاب, محمدحسن %A موسوی زاده, سید محمد حسین %A بختیاری, حمید %D 2022 %\ 01/21/2022 %V 1 %N 1 %P - %! دیپلماسی آب در مرزهای رودخانه ای (مطالعه موردی: رودخانه مرزی هیرمند) %K آبهای مرزی %K دیپلماسی‌آب %K مدیریت صحیح منابع طبیعی %K هیرمند %K رودخانه مرزی %R 0000-0001-6242-3015 %X کمبود منابع آب همزمان با افزایش روزافزون جمعیت، نداشتن مدیریت صحیح منابع طبیعی در حوضه آبریز و منحرف کردن جریان آب از طریق ساختن سد، چاه و کشت محصولاتی که برای تغییرات اقلیمی مناسب نیستند، مشکلات عدیده ای را برای‌رودخانه‌های مرزی مشترک با همسایگان ایجاد نموده است. سه‌حوضه آبریز قره‌قوم، پترگان- خواف و هامون ‌هیرمند و دو رودخانه‌ی هریرود و هیرمند، میان ایران‌ و افغانستان مشترک‌ محسوب می‌شوند. دولت افغانستان به‌دلیل ساخت چندین‌ سد در بالادست‌ رودخانه‌های هریرود و هیرمند و بی‌توجهی به حقوق کشورهای پایین‌دست این رودخانه‌های مشترک، موجب بحران آب در مناطق شرقی ایران شامل خراسان و سیستان شده است. کشور ایران نیز که شاهد کاهش منابع آبی در اثر مصرف فزاینده آب است، به مدیریت تعاملات خود با همسایگان از منظر آبی نیاز دارد.  سوال پژوهش حاضر این است مهم ترین زمینه ها و دلایل اختلاف رودخانه مرزی هیرمند بین ایران و افغانستان  چیست و چه دیپلماسی را به کاربرد. یافته های پژوهش نشان می‌دهد عدم مدیریت صحیح، عدم رعایت حقابه، سدسازی های گسترده و منافع مختلف کشورهای بالادست و پایین دست از مهمترین دلایل بروز اختلافات بر سر رودخانه مرزی هیرمند است. مسلما ایجاد کارگروهی مشترک به منظور سیاست گذاری صحیح و قابل مفاهمه میان دو طرف و همچنین تعامل دیپلماسی آب بر سر منابع مشترک آب یکی از راه‌های مناسب جهت حل اختلافات دوکشور می باشد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و استفاده از ابزار اسنادی وکتابخانه ای ، ومنابع اینترنتی و استفاده از نقشه های جغرافیایی به بررسی آن پرداخته است. %U https://www.newgeoterritories.ir/article_144826_75cd28de31a05eb57cdedb2e87307811.pdf